Chứng khoán phái sinh là gì? Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh hay không?

Chia sẻ bài viết này:
Share on facebook
Share on linkedin
Share on twitter
Share on email

Chứng khoán phái sinh là gì? Làm thế nào để tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh cũng như những đặc điểm quan trọng của loại chứng khoán này là gì?

Tại Việt Nam, thị trường chứng khoán phái sinh đã chính thức đi vào hoạt động vào năm 2017. Đây là một sản phẩm chứng khoán nợ có thể giao dịch trong ngày và sinh lợi nhuận theo cả 2 chiều hướng biến động tăng và giảm của thị trường. Một sản phẩm đem lại lợi nhuận hấp dẫn và đáng quan tâm cho các nhà đầu tư.

1. Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở nhằm nhiều mục tiêu khác nhau như phân tán rủi ro, bảo vệ lợi nhuận hoặc tạo lợi nhuận.

Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh được chia thành 2 dạng chính là hàng hóa như thực phẩm/nông sản, năng lượng…hoặc công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất,…

Chung Khoan Phai Sinh 4

Có thể hiểu chứng khoán phái sinh là một loại chứng khoán đặc biệt xuất phát từ một chứng khoán cơ sở và giá trị của nó phụ thuộc vào giá trị, trạng thái của chứng khoán cơ sở đó. Nó không có vai trò tạo vốn cho nền kinh tế nhưng nó làm cho thị trường chứng khoán trở nên sôi động, làm tăng thêm tính hấp dẫn cho các loại chứng khoán phát sinh ra nó.

2. Phân loại chứng khoán phái sinh

Chung Khoan Phai Sinh 1

Bằng cơ chế hoạt động linh hoạt, Chứng khoán phái sinh được triển khai đa dạng dưới 04 loại chính bao gồm:

  • Hợp đồng Kỳ hạn (HĐKH): là thỏa thuận pháp lý giữa hai bên tham gia về việc mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước tại ngày thực hiện giao dịch.
  • Hợp đồng Tương lai (HĐTL): là một dạng hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch tại thị trường tập trung (Sở Giao dịch chứng khoán)
  • Hợp đồng Quyền chọn (HĐQC): là thỏa thuận pháp lý trong đó một bên có quyền yêu cầu thực hiện và bên kia có nghĩa vụ phải mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã được xác định trước tại hợp đồng trong một khoảng thời gian hoặc tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
  • Hợp đồng Hoán đổi (HDHĐ): là một thỏa thuận pháp lý trong đó có hai bên cam kết hoán đổi dòng tiền của một công cụ tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính của bên còn lại trong một khoảng thời gian nhất định.

Để từng bước giúp NĐT làm quen với công cụ đầu tư mới, Hợp đồng tương lai được lựa chọn là sản phẩm đầu tiên triển khai tại thị trường Việt Nam, bao gồm: Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ.

Xem thêm: Hướng dẫn đăng ký tài khoản chứng khoán VPS Online miễn phí

3. Đặc điểm của chứng khoán phái sinh

  • Mỗi loại chứng khoán phái sinh sẽ được thành lập dựa trên tối thiểu một loại tài sản cơ sở, trong đó giá trị của nó gắn liền với giá trị của phần tài sản cơ sở đó.
  • Loại chứng khoán này không phải để xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết về nghĩa vụ và quyền giữa hai bên tham gia vào hợp đồng khi có những  phát sinh trong tương lai.
  • Chứng khoán phái sinh được xem là công cụ gắn liền với đòn bẩy tài chính. Do đó, việc đầu tư vào loại chứng khoán này chủ yếu là mang tính chất đầu tư vào sự biến động thị giá của tài sản chứ không đầu tư vào bất kỳ một loại tài sản thực tế nào.

4. Ưu và nhược điểm của Chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh là loại tài sản tài chính có rất nhiều ưu điểm và đem lại lợi nhuận cao cho nhà đầu tư tuy nhiên bên cạnh đó cũng có một số rủi ro nhất định. Trong đó:

Ưu điểm Đòn bẩy cao
Có thể sinh lợi nhuận theo cả 2 chiều hướng biến động tăng và giảm của thị trường.
Không tốn thời gian chờ đợi chu kỳ thanh toán (T+0)
Hạn chế được các rủi ro biến động giá trên thị trường
Tính thanh khoản cao
Nhược điểm Rủi ro cao
Thị trường biến động liên tục vì vậy cần phân tích một cách kỹ lưỡng để thu được lợi nhuận cao

Với những ưu và nhược điểm nêu trên, đây được xem là sản phẩm tài chính phù hợp với đối tượng nhà đầu tư giao dịch nhiều, có khả năng chấp nhận rủi ro cao và đã có kinh nghiệm đầu tư trên thị trường. Ngoài ra, loại chứng khoán này cũng phù hợp với các đơn vị, tổ chức để hedging, hiểu đơn giản khi đầu tư vào chứng khoán phái sinh đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có 1 khoản bảo hiểm cho tài sản trên thị trường chứng khoán cơ sở khi thị trường giảm.

5. Sự khác biệt của giao dịch Chứng khoán phái sinh (HĐTL) với giao dịch cổ phiếu

Các HĐTL cũng có những bảng giá riêng, NĐT sẽ dựa vào kỳ vọng của mình về sự tăng hay giảm chỉ số để đặt lệnh và khớp lệnh giao dịch. NĐT kỳ vọng chỉ số tăng sẽ mua HĐTL chỉ số, ngược lại, NĐT sẽ bán HĐTL chỉ số nếu kỳ vọng chỉ số giảm.

Theo đó, điểm khác biệt đầu tiên của giao dịch HĐTL là “đáo hạn”, vì vậy khi giao dịch hợp đồng NĐT cần chú ý để lựa chọn hợp đồng có tháng đáo hạn phù hợp với kế hoạch đầu tư.

Điểm khác biệt thứ hai, nếu NĐT muốn mua cổ phiếu trên thị trường cơ sở cần phải có đủ tiền trước khi giao dịch, ở giao dịch HĐTL thì không.NĐT không nhất thiết phải có đủ toàn bộ số tiền để tham gia mua hoặc không cần nắm giữ tài khoản để tham gia bán. Với điểm khác biệt này dẫn NĐT đến với khái niệm mới “Ký quỹ”.

Ký quỹ trong giao dịch chứng khoán phái sinh đóng vai trò là khoản đặt cọc đảm bảo việc thực hiện nghĩa cụ của cả hai bên khi tham gia hợp đồng. Tỉ lệ ký quỹ ban đầu cho mỗi loại hợp đồng là khác nhau và được quy định bởi Trung tâm lưu ký. Trong trường hợp NĐT không đủ số tiền ký quỹ như yêu cầu có thể bị gọi ký quỹ và NĐT sẽ phải hoàn thành đầy đủ ký quỹ để tiếp tục giữ hợp đồng.

Một điểm khác biệt nữa của chứng khoán phái sinh là cơ chế thanh toán hàng ngày. NĐT khi giao dịch hợp đồng phải thực hiện thanh toán toàn bộ lãi, lỗ mỗi ngày.

  • Nếu tài khoản chứng khoán phái sinh lỗ ròng: NĐT sẽ cần thanh toán đầy đủ toàn bộ số lỗ phát sinh chậm nhất đến 9h sáng ngày hôm sau
  • Nếu tài khoản chứng khoán phái sinh của nhà đầu tư lãi ròng: nhà đầu tư sẽ nhận được đầy đủ số lãi phát sinh sau 11h sáng ngày hôm sau.

6. Có nên đầu tư Chứng khoán phái sinh không?

Chung Khoan Phai Sinh 3

Là một loại tài sản chứng khoán rất hấp dẫn với đa dạng các sản phẩm và cơ chế hoạt động linh hoạt, tuy nhiên một số đặc điểm của loại chứng khoán này vẫn làm cho các nhà đầu tư lo ngại khi đầu tư. Một số người cho rằng việc đầu tư vào sản phẩm này đem lại rủi ro hơn cổ phiếu và tương tự như một dạng cược may rủi do có yếu tố “tương lai” từ sản phẩm này.

Tuy nhiên các nhà đầu tư có thể hoàn toàn yên tâm khi bỏ tiền đầu tư vào sản phẩm này. Bởi vì, không riêng gì chứng khoán phái sinh mà bất kỳ sản phẩm chứng khoán nào cũng tồn tại một mức rủi ro nhất định. Để có thể đầu tư chứng khoán nói chung và chứng khoán phái sinh nói riêng thì các nhà đầu tư cần trau dồi cho mình những kiến thức tài chính cũng như cập nhật thông tin thị trường liên tục. Từ đó, có thể đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn và thu được lợi nhuận cao hơn.

Bên cạnh những mặt tiêu cực về chứng khoán phái sinh trên, loại sản phẩm này cũng rất đáng để đầu tư và đem lại những lợi ích nhất định. Trong trường hợp nhà đầu tư dự đoán được xu hướng tăng hay giảm của tài sản cơ sở, bằng hợp đồng tương lai họ có thể giảm thiểu được rủi ro biến động giá. Bên cạnh đó, sản phẩm này có tính thanh khoản cao có thể giao dịch bất cứ lúc nào, đặc biệt ngay cả khi không có tài sản cơ sở các nhà đầu tư vẫn có thể bán loại chứng khoán này. Mặt khác, đầu tư vào chứng khoán phái sinh mang lại lợi thế đầu tư khá cao khi nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ 1 phần tài sản những được giao dịch với các cổ phiếu có giá trị gấp nhiều lần số tiền ký quỹ đó.

Lưu ý: Khi đầu tư vào sản phẩm này các nhà đầu tư lâu năm dày dặn kinh nghiệm sẽ phù hợp với khuyến nghị của chuyên gia trong lĩnh vực tài chính. Tuy nhiên, những nhà đầu tư mới cũng nên tiếp cận và tìm hiểu ngay từ bây giờ để có thể bắt đầu đầu tư trong tương lai.

Đánh giá post

Bạn thích nội dung này?

Taichinh88.com thường xuyên gửi những thông tin như thế này cho bạn qua email mỗi tuần. Hơn 1000+ người đang nhận thông tin!
Dương Lộc

Dương Lộc

Mình là Dương Lộc, admin của blog taichinh88.com. Với kinh nghiệm có được trong thị trường tài chính, các bài viết của mình sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quát hơn về thị trường tài chính, bảo hiểm, và đặc biệt trong đầu tư chứng khoán và crypto.

Bài viết cùng chủ đề:

Theo dõi
Notify of
guest

0 Comments
Inline Feedbacks
Xem tất cả bình luận
error: You are not allowed to copy content or view source. Thank you!
0
Rất thích suy nghĩ của bạn, hãy bình luận.x